Bij het werken met bouten en moeren kom je al snel de aanduidingen 8.8, 10.9 of 12.9 tegen. Deze cijfers verwijzen naar de sterkteklasse van de bout en geven aan hoeveel belasting de bout aankan voordat hij vervormt of breekt. Het correct kiezen van de sterkteklasse is essentieel voor de veiligheid en duurzaamheid van iedere constructie. In deze blog leggen we uit wat deze getallen betekenen, hoe ze berekend worden en waar je welke klasse in de praktijk gebruikt.

Wat is een sterkteklasse?

De sterkteklasse van een bout is een internationaal gestandaardiseerde aanduiding volgens de ISO 898-1 norm. Het geeft de mechanische eigenschappen van de bout weer, met name de treksterkte en de vloeigrens.

• Treksterkte (Rm) = de maximale spanning die een bout kan verdragen voordat hij breekt.
• Vloeigrens (Re) = het punt waarop een bout blijvend vervormt en niet meer terugkeert in zijn oorspronkelijke vorm.

Deze waarden worden weergegeven door twee cijfers die gescheiden zijn door een punt.

Hoe lees je de cijfers?

Neem bijvoorbeeld een bout van klasse 8.8:

• Het eerste cijfer (8) × 100 = treksterkte in N/mm² → 8 × 100 = 800 N/mm².
• Het tweede cijfer (8) geeft het percentage van de treksterkte aan dat overeenkomt met de vloeigrens. → 0,8 × 800 = 640 N/mm².

Kortom: een 8.8 bout heeft een treksterkte van 800 N/mm² en een vloeigrens van 640 N/mm².

Overzicht veelgebruikte sterkteklassen

• Klasse 8.8
  • Treksterkte: 800 N/mm²
  • Vloeigrens: 640 N/mm²
  • Toepassing: algemene constructies, machinebouw, staalverbindingen.
  • Voordeel: sterke bout met brede toepasbaarheid.
• Klasse 10.9
  • Treksterkte: 1000 N/mm²
  • Vloeigrens: 900 N/mm²
  • Toepassing: zwaar belaste constructies, automotive, kraanbouw, spoorwegen.
  • Voordeel: hogere sterkte en betere prestaties bij dynamische belasting.
• Klasse 12.9
  • Treksterkte: 1200 N/mm²
  • Vloeigrens: 1080 N/mm²
  • Toepassing: extreem hoge belasting, precisieconstructies, luchtvaart, zware machines.
  • Voordeel: maximale sterkte, maar minder rek (dus brosser).

Voorbeeld uit de praktijk

Stel je voor dat je een stalen balk in een constructie vastzet.

• Kies je een 8.8 bout, dan is dat in de meeste gevallen voldoende voor algemene constructies.
• Bij een machine die te maken heeft met veel trillingen en dynamische krachten, is een 10.9 bout verstandiger.
• Voor toepassingen waar absolute betrouwbaarheid onder zware belasting nodig is, bijvoorbeeld in een vliegtuigonderdeel, wordt vaak een 12.9 bout gebruikt.

Risico’s van een verkeerde keuze

Het kiezen van een te lage sterkteklasse kan leiden tot:

• Losraken van de verbinding door rek of vervorming.
• Breuk van de bout onder belasting, met kans op gevaarlijke situaties.

Het kiezen van een te hoge sterkteklasse kan ook nadelen hebben:

• Bouten in klasse 12.9 zijn bijvoorbeeld brosser en minder vergevingsgezind bij overbelasting.
• Bij montage kan te veel aandraaimoment leiden tot afschuiven of breuk van de bout.

Kortom: meer sterkte is niet altijd beter – het moet aansluiten op de toepassing.

Normeringen en markeringen

Bouten worden geleverd met markeringen op de kop waarin de sterkteklasse zichtbaar is. Zo kun je direct herkennen of je met een 8.8, 10.9 of 12.9 bout werkt. Dit is vastgelegd in ISO 898-1 en bijbehorende DIN-normen.

Ook is het belangrijk te letten op de combinatie met de juiste moeren. Een bout van klasse 10.9 hoort bij een moer die dezelfde of hogere belastbaarheid aankan.

Tips voor de praktijk

• Raadpleeg altijd de technische tekeningen of projectdocumentatie om te zien welke klasse is voorgeschreven.
• Gebruik een momentsleutel om te voorkomen dat bouten worden over- of onderaangetrokken.
• Zorg voor de juiste combinatie van bout én moer volgens de norm.
• Vermijd menging van verschillende sterkteklassen in één constructie.

Conclusie

Sterkteklassen van bouten zijn meer dan alleen cijfers op de kop. Ze bepalen de veiligheid, betrouwbaarheid en levensduur van een verbinding. Of je nu werkt met een eenvoudige staalconstructie of een zwaarbelaste machine: de juiste keuze tussen 8.8, 10.9 en 12.9 is cruciaal.

Bij Bouten en Moeren Shop denken we graag met je mee over de beste bevestigingsoplossing. Zo weet je zeker dat jouw project staat als een huis – en blijft staan.